Past een moderne woonvorm als cohousing in een beschermde historische vierkantshoeve? Kan je ecologisch bouwen verzoenen met patrimoniale waarden? In beide gevallen is het antwoord positief. Het bewijs? Hof ter Beemt in Zingem. Zeven gezinnen geven de oude hoeve haar glorie terug. En hoe. Duurzaamheid in al zijn facetten.   

Cohousing met een missie

De vierkantshoeve Ter Beemt in Zingem dateert van circa 1730. Zeven gezinnen worden op slag verliefd en zien het als de ultieme plek voor een cohousingsproject. Elk zijn eigen woonst op gemeenschappelijk terrein. De lat ligt hoog. Een renovatie met respect voor het historisch patrimonium én zo ecologisch mogelijk. Bovendien: rekening houdend met de wensen van de zeven gezinnen.

Wonen in een beschermde vierkantshoeve

De vierkantshoeve werd in 1980 beschermd als monument én als beschermd dorpsgezicht. Goed nieuws, alleen lag het er wat troosteloos bij. Onze eerste taak? De historische logica door verschillende verbouwingen heen opnieuw blootleggen. Hoe waren de kamers ingericht? Wat was de structuur? Dat zijn de bouwstenen waarop we verder werken. En het vertrekpunt ook voor het ontwerp van zeven woonunits én fietsenberging, stookruimte, atelier en polyvalente zaal. 

Restauratie en herbestemming gaan hier hand in hand. Tegenover de individualiteit van elk interieur staat de uniformiteit van de gevels die als één geheel gerestaureerd worden. De contouren van typische constructies als een schuur of een stal blijven behouden. Met dit verschil: het wooncomfort is hedendaags en aangepast aan ieders smaak en budget. 

Ook de tuin is nu opgedeeld in zowel collectieve als private zones. Zo heeft elke woning een eigen tuin. Begroeiing tussen de tuinen zorgt voor voldoende privacy.

Ecologisch bouwen verzoenen met erfgoedwaarden

Voor het ecologische luik slaat aNNo de handen in elkaar met MVC architecten.

Dit project illustreert duurzaamheid in al zijn facetten. Om te beginnen, het woonconcept alleen al: collectief wonen, toch wel dé woonvorm van de toekomst. 

Door erfgoed een nieuwe bestemming te geven, speel je immers op een slimme manier in op de verdichting van de dorpskern. Bovendien, restauratie zet per definitie al in op circulair bouwen.

Ook de materialen triomferen in duurzaamheid. Denk aan ecologische binnenisolatie met cellulose of kalkhennep. De vloeropbouw varieert van klassiek beton tot kalkhennepchape of met schelpen.  Voorts is er de drievoudige beglazing, leempleister ... Hetzelfde geldt voor de technieken. Enkele voorbeelden: gemeenschappelijke pellet kachel, collectief warmtenet en balansventilatie met warmteterugwinning ...

Overleg en open communicatie

Zeven enthousiaste gezinnen betekent ook evenveel enthousiaste meningen. aNNo investeert daarom altijd veel tijd en middelen in overleg en open communicatie. Om de communicatie te stroomlijnen hebben we een kernteam van drie afgevaardigden samengesteld. Zij vertegenwoordigen de zeven bouwheren en communiceren met hun achterban. Alle stappen lichten we helder toe in draaiboeken, tijdens infoavonden ... Zo zoeken we samen met alle partijen – de bouwheren en erfgoedconsulenten – in cocreatie naar een oplossing. Het voordeel van deze aanpak? Door iedereen erbij te betrekken vergroot je het draagvlak en vooral: je geraakt verder dan wat je oorspronkelijk voor mogelijk acht.  

In 2019 worden we met dit project geselecteerd als laureaat voor de Onroerend Erfgoedprijs. In datzelfde jaar winnen we de BIS architectuurprijs. 

“Buitengewoon vlotte samenwerking die de verwachtingen overtrof. Ondanks de bouwkundige complexiteit, de randvoorwaarden van het Agentschap Onroerend Erfgoed over het beschermd monument en de extra moeilijkheid van werken met diverse bewonersgroep van 14 mensen, heeft aNNo ons goed door dit project begeleid. Volgens planning, volgens budget en met geslaagde architecturale interventies. Zeer tevreden over resultaat en proces.” Peter Depauw, bewoner Hof Ter Beemt

foto's realisatie door Barbara Joseph