Het station van Essen was begin vorige eeuw zijn tijd ver vooruit. Een technisch hoogstaande douaneloods tussen België en Nederland. Tot de grenzen opengaan en douanes hun functie verliezen. In 2020 krijgt de loods zijn monumentale status terug dankzij een innovatieve herbestemming met futureproof ingrepen.

Van Slow Growth naar Robotland

In 2010 koopt de gemeente het ondertussen beschermde gebouw. De ambitie om de loods de 21^ste eeuw in te loodsen is groot. Kempens Landschap staat aan het roer van de revalorisatie en selecteert na een wedstrijd het architectenbureau aNNo. Omdat er dan nog geen herbestemmingsplan op tafel ligt, stelt aNNo slow growth voor. Een ontwerpvisie die evolutie in het gebruik toelaat. Stapsgewijs van casco-restauratie met basisvoorzieningen tot definitieve bestemming en alle mogelijk vormen tussenin. 

Ondertussen ligt de definitieve bestemming vast. Robotland is een educatief techniekpark voor jongeren. Een eervolle knipoog naar de technisch hoogstaande loods van weleer.

Innovatieve technieken van toen en nu

Niet alleen de herbestemming is innovatief, de technieken zijn dat ook. We bestendigen de circulaire eigenschappen van het complex en gaan nog een stap verder met state-of-the-art groene energietechnieken. Blikvanger in de gigantische loods is de hoogtechnologische lichtstraat van maar liefst 800 m2 transparante PV-panelen. Deze ultra-innovatieve zonnepanelen laten licht door én wekken tegelijkertijd energie op. We gaan niet over één nacht ijs en laten een grondige hygrothermische studie uitvoeren om vroegtijdig verval tegen te gaan. Achillespees is immers de stabiliteit van het gebouw. Enerzijds moeten de panelen voldoende licht doorlaten, anderzijds mag de onderliggende historische staalstructuur niet verhitten. Maatwerkoplossingen maken de nodige bekabeling onzichtbaar voor het blote oog. 

In de prijzen

De douaneloods maakt deel uit van het Europees Interreg Vlaanderen-Nederland project DEMI MORE dat onderzoekt hoe innovatieve en groene technieken monumenten kunnen verduurzamen.  De lichtstraat blijft niet onopgemerkt en wint tal van prijzen: Schrijnwerk Building Award 2020, de Engelse Cabe Refurbishment Award en laureaat Publica Awards. Een fijne erkenning voor ons werk. En de zoveelste bevestiging dat samenwerken met de juiste partner loont. Dat vindt ook directeur Kempens Landschap Philip De Backer: 

"De restauratie van de voormalige douaneloods tot experimenteerhal voor Robotland was een complex dossier. Zowel technisch als organisatorisch waren de uitdagingen voor het bouwteam niet min. De samenwerking met aNNo architecten was absoluut een meerwaarde. Zowel hun technische competenties voor restauratie en technieken als de organisatorische ondersteuning voor de hoofdaannemers, nevenaannemers en de gemeente."

foto's realisatie Bart van Overbeeke